Badania lekarskie do pracy owiane są złą sławą. Niejednokrotnie kojarzone są z długimi kolejkami, cyklem wielu, złożonych i niepotrzebnych badań, trwających nawet cały dzień oraz niekompetentnymi lekarzami, którzy traktują nas jako “liczbę w statystycznych przyjęciach”.
Prawda jednak jest taka, że badania lekarskie niejednokrotnie pozwalają wykluczyć choroby, stanowiąc za doskonałe pole do profilaktyki i prewencji różnych chorób. Ich regularne odbywanie gwarantuje nie tylko bezpieczeństwo zatrudnienia, ale również o naszym zdrowiu i sprawności. Ich wykonywanie leży w obowiązku zarówno pracodawcy, jak i pracownika, a niedotrzymywanie terminu i odgórnych obostrzeń wiąże się z karą – zarówno dla jednej, jak i dla drugiej strony.
Jak wyglądają badania lekarskie w 2020 roku? Kto musi je wykonywać, jak się do nich przygotować? Czy badania kontrolne mogą być przyczyną zwolnienia?
Badanie lekarskie – najważniejsze informacje
Zacznijmy jednak od początku, czyli od nakreślenia intencji i samego celu badań lekarskich, wykonywanych w ramach pełnionego stanowiska. Obowiązkiem pracodawcy jest kierować pracowników na badania, nazywane badaniami profilaktycznymi. Ich konieczność związana jest zarówno z rozpoczęciem (lub inaczej – przystąpieniem) pracy, jak i po określonym czasie, w trakcie trwania stosunku pracy. Dopuszczenie pracownika do zawodu, bez koniecznych badań może mieć poważne konsekwencje finansowe, o których nieco więcej znajdziesz poniżej. Co więcej – pracownik musi udać się na te badania, jeśli chce wykonywać wskazaną pracę zarobkową.
Kto musi wykonać badanie lekarskie do pracy?
Badaniom lekarskim podlegają trzy grupy pracowników – mianowicie:
- osoby przyjmowane do pracy na postawie umowy o pracę
- pracownicy młodociani, którzy przenoszeni są na inne stanowiska pracy
- inni pracownicy przenoszeni na inne stanowiska, na których występują trudne i inne czynniki środowiskowe (np. takie, które mogą być szkodliwe dla zdrowia).
O obowiązku wykonywania badań od strony pracownika piszemy nieco więcej poniżej.
Kto nie musi wykonywać badań lekarskich?
Analogicznie – zwolnione z badań są osoby, które:
- przedstawiły aktualne orzeczenie lekarstwie, które przedstawiły brak przeciwwskazania do wykonanej pracy
- wykonują pracę z przerwą nie większą niż 30 dni pomiędzy zatrudnieniem u poprzedniego i nowego pracodawcy
- nie będą wykonywały prac szczególnie niebezpiecznych i szkodliwych.
- osoby będące zatrudniona na umowę cywilno-prawną (czyli umowę zlecenie lub umowę o dzieło)
Badania okresowe i badania kontrolne
W tym miejscu należy odróżnić dwa rodzaje badań, których podlegają pracownicy nowi i stale zatrudnieni. W przypadku badań kontrolnych pracodawca ma obowiązek skierować wszystkich swoich pracowników, którzy wykazywali się niezdolnością do pracy, trwającą dłużej niż 30 dni (np. na skutek wypadku). Badania te – mówiąc wprost – mają za zadanie skontrolować i sprawdzić, czy stan pracownika pozwala na wykonywanie dotychczasowej pracy, na danym stanowisku. Badania okresowe zaś wykonywane są co jakiś czas, jeśli pracownicy narażeni są na działanie np. substancji szkodliwych.
Częstotliwość zgłaszania pracowników na badania okresowe uzależnione jest od kilku czynników – min. od stanu zdrowia oraz warunków pracy.
Co jednak ważne – wykonywanie badań powinno odbywać się w godzinach pracy pracownika, a przez okres ich wykonywania przysługuje mu prawo do otrzymywanego wynagrodzenia.
Skierowanie na badania
Aby udać się na badania w ramach wykonywanej pracy, musimy otrzymać skierowanie od naszego pracodawcy. Wydawane jest ono w dwóch egzemplarzach – jedno zostaje w rękach pacjenta, a drugie wręczane jest lekarzowi. Kopia zachowana jest w aktach osobowych pracownika, wraz z orzeczeniem lekarskim, o którym nieco więcej wspominamy poniżej. Otrzymując skierowanie od pracodawcy, zwróć uwagę czy zawiera:
- twoje stanowisko pracy
- informacje o występujących na stanowisku czynnikach niebezpiecznych
- dane osobowe
Orzeczenie lekarskie
Powyżej wspomnieliśmy o orzeczeniu lekarskim, który najprościej mówiąc – jest decyzją i podsumowaniem wyników wszystkich badań. To na nim znajduje się informacja, czy pracownik może wykonywać swoją pracę. Orzeczenie więc zawiera informację
- brak przeciwwskazań do wykonywanej pracy
ALBO - istnieją przeciwwskazania do wykonywanej pracy.
W tym drugim wypadku umowa nie może być zawarta z pracodawcą, a przeciwwskazania mogą oznaczać np. przeniesienie na inne stanowisko (z dala od np. szkodliwych substancji).
Co ważne – jeśli pracodawca lub pracownik nie zgadzają się z orzeczeniem, mogą się od niego odwołać w ciągu 7 dni od wydanego zaświadczenia. W takim wypadku badania wykonywane są powtórnie, w ciągu 14 dni od złożonego wniosku. Od orzeczenia otrzymanego na podstawie powtórnego badania nie można się odwołać.
Jak przygotować się do badań lekarskich?
Zakres działań lekarskich uzależniony jest od m.in. wykonywanego stanowiska. Najważniejszymi badaniami, wykonywanymi zawsze, bez względu na zawód i obejmowane stanowisko jest:
- morfologia krwi
- EKG serca
- internista/lekarz medycyny pracy, który przeprowadza ogólny wywiad medyczny
- okulista (zwłaszcza w przypadku pracy przy komputerze)
Ze względu na zakres badań pacjent ma obowiązek przyjść na badania na czczo, po przynajmniej 8h przerwy w jedzeniu i piciu. Ważne również jest, aby unikał palenia, silnego wysiłku i picia alkoholu, na co najmniej 24 godziny przed wizytą w klinice.
Kto płaci za badania kontrolne?
Zgodnie z przepisami Kodeksu karnego, za wszystkie badania lekarskie całkowicie odpowiedzialny jest pracodawca. Oznacza to, że koszty ich wykonywania spadają na barki pracodawcy. Jeśli więc lekarz medycyny pracy zleci dodatkowe badania i wizyty kontrolne, ich koszty również ponieść musi pracodawca.
Co ważne – kontrolne i okresowe badania powinny być wykonywane w ramach godzin pracy. Pracownik zaś zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas spędzony na badaniach. W przypadku gdy badania wykonuje się w innej miejscowości – pracodawca ma obowiązek pokrycia kosztów przejazdu, zgodnie z zasadami stosowanymi przy tzw. podróżach służbowych.
Co gdy pracodawca nie wyśle nas na badania lekarskie?
Obowiązek ich wykonywania poczuwa na zakładzie pracy. Jeśli ten nie zleci ich wykonania, musi liczyć się z grzywną, wynoszącą od 1 tysiąca, do nawet 30 tysięcy złotych. Kara wynika z naruszenia przepisów BHP oraz praw pracowniczych.
Czy pracodawca może zwolnić pracownika przez negatywne orzeczenie lekarskie?
Jedną z głównych, kontrowersyjnych sytuacji ta, w której, pracownik traci swoje miejsce zatrudnienia na skutek negatywnej decyzji lekarza medycyny pracy. O ile pierwszym krokiem zawsze powinno być przesunięcie (lub zdegradowanie) pracownika na inne stanowisko, o tyle zdarzają się sytuacje, w których pracownik traci swoje dotychczasowe miejsce zatrudnienia. Sytuacja ta jest dopuszczalna i nie zabrania jej obecny Kodeks pracy.
Gdzie przechowywane są twoje badania?
Zastanawiałeś się kiedyś co dzieje się z twoim orzeczeniem lekarskim? Otóż pracodawca jest zobowiązany do jego przechowywania w aktach osobowych pracowników. Orzeczenie wydawane na podstawie wstępnych badań znajduje się w tzw. części A, a orzeczenie wynikające z badań okresowych przechowywane jest w części B akt osobowych.
Jeśli więc jesteś ciekawy ostatnich wyników i orzeczenia – masz prawo wglądu do swoich akt w obecnym zakładzie pracy.
Czy pracownik może odmówić wykonywania okresowych badań lekarskich?
Nie. Pracownik ma obowiązek wykonać badania, na zlecenie swojego pracodawcy. Odmówienie wykonywania badań wiąże się z automatyczną niezdolnością do wykonywania pracy, bez zachowania prawa do wynagrodzenia. Warto jednak podkreślić, że powyższa sytuacja ma miejsce tylko wtedy, jeśli niewykonanie badań wynika ściśle z błędu lub niedopatrzenia pracownika (np. z jawnej odmowy). Co więcej – niewykonanie polecenia swojego przełożonego może wiązać się z konsekwencjami prawnymi, w tym ze zwolnieniem dyscyplinarnym.
Brak komentarzy!