W 1920 roku, w Bostonie, amerykanin włoskiego pochodzenia – Charles Ponzi – zbudował pierwszą, odnotowaną strukturę finansową, którą później nazwano “piramidą”. Szacuje się, że poprzez swoje nieczyste zachowania dorobił się majątku sięgającego nawet 15 milionów dolarów. Każdy zarobiony w ten sposób cent zdobył w sposób nieczysty – tj. łamiąc prawo i oszukując swoich klientów. To od jego nazwiska powstało alternatywne określenie piramid – schemat Ponziego. Niedługo potem temat piramid się rozwinął, a kwestią tą zajęło się Prawo Karne. Wśród najsłynniejszy jest m.in. Monat piramida finansowa.
W Polsce temat piramid finansowych stał się szczególnie “gorący” i popularny kilka lat temu, kiedy to na światło dzienne wyszła sprawa m.in. Amber Gold, Interbok Investment, Joanna S. piramida finansowa czy sytuacja Warszawskiej Grupy Inwestycyjnej.
Piramida finansowa co to?
Piramida finansowa – rodzaj struktury finansowej, w której to zysk konkretnego uczestnika uzależniony jest od wpłat i działań innych uczestników. Docelowo więc osoba na szczycie piramidy uzależnia swój dochód od osób znajdujących się w dalszych poziomach struktury. Obecnie jest to rodzaj struktury istniejącej w sektorze biznesowym, którzy zachęca do “werbowania” innych osób.
Aby lepiej zrozumieć ten schemat – posłużmy się przykładem. Wyobraź sobie piramidę X, w której to Prezes zachęca dwóch inwestorów do dołączenia. Za możliwość rekrutowania osób, a tym samym – zarabiania na nich – od każdego chce 1000 zł. Inwestorzy zgadzają się i wykupują to prawo. Jednocześnie zgadzają się, że odstąpią pewien procent od każdej osoby, którą uda im się zwerbować. Tak oto Prezes nie dość, że otrzymuje 2000 zł, to jeszcze ma zagwarantowaną dodatkową kwotę, za każdego nowego uczestnika. Konstrukcja ta jest bardzo kontrowersyjna i chwiejna – w końcu piramida potrzebuje coraz to więcej członków, aby kontynuować swoją rozbudowę. Co ważne – formuła ta jest nielegalna i łamie obecne, polskie prawo.
Piramida finansowa nie oferuje żadnego konkretnego produkty czy wysoko jakościowej usługi. Jej formuła bazuje wyłącznie na pieniądzach, uzyskiwanych z rekrutacji.
Jak działa piramida finansowa?
Mechanizm piramid bazuje na pozyskiwaniu jak największej liczby uczestników i na budowaniu wielopoziomowej hierarchii. Uczestnicy werbowani są poprzez zachęcanie i obiecywanie ogromnych korzyści – głównie finansowych – pod warunkiem, że sami włożą i zainwestują określoną kwotę.
Cały system jest niemalże od razu skazany za niepowodzenie – głównie dlatego, że piramidy wymagają stałego, regularnego napływu nowych osób. Cały mechanizm funkcjonuje więc aż do momentu wycofania się uczestników. Zanim jednak to nastąpi – osoby znajdujące się na szczycie są w stanie zarobić ogromne pieniądze. Im lepiej skuszą uczestników łatwym i szybkim zarobkiem – tym większa szansa na ich pokaźny majątek.
Wbrew pozorom – rozpoznanie klasycznej piramidy nie jest takie trudne. Najczęściej firmy wprost komunikują, że jedynym jej źródłem są wpłaty kolejnych osób. Wraz z tą komunikacją idzie obietnica ogromnych korzyści związanych z podjętą inwestycją.
Ile trwa piramida finansowa?
To zależy. Długość trwania piramidy uzależniony jest od tego, jak długo udaje się pozyskiwać jej członków. Najczęściej upadek wynika z rezygnacji poszczególnych “inwestorów”, którzy zaburzają skrzętnie tworzoną strukturę. Zatem, gdy nie przybywa nowych klientów, nie ma zysków, a osoby, które włożyły kapitał nie uzyskują obiecanych pieniędzy – cały plan legnie w gruzach. Ostatecznie więc proces ten trwać może zarówno kilka tygodni, jak i… kilka lat!
Jak sprawdzić, czy masz styczność z piramidą finansową?
Bardzo często piramidę widać “na pierwszy rzut oka”. Wszelkie niejasne i niebezpośrednie komunikaty, powinny być dla Ciebie alarmujące i powinny zapalić w Twojej głowie żółtą lampkę.
Zwróć więc uwagę na poziom zysku, oferowanego przez daną inwestycję. Gdy oferowana kwota znacząco przewyższa zyski – z np. lokat bankowych – a osoba oferująca Ci udział gwarantuje określone, duże wartości – najpewniej próbuje wciągnąć Cię w tą strukturę. Bądź więc czujny i dokładnie weryfikuj wszystkie, otrzymane informacje.
Czy piramidy finansowe są legalne?
Poniekąd odpowiedzieliśmy już na to pytanie, dookreślając sam mechanizm i formę funkcjonowania tej formy “biznesu”. W polskim Kodeksie Karnym piramidy finansowe są nie tylko nielegalne, ale także – są zagrożone karą pozbawienia wolności w myśl ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Piramida finansowa gdzie zgłosić?
Podejrzewasz, że ktoś z Twoich bliskich uczestnicy w piramidzie? A może sam, nieumyślnie, zostałeś włączony w tą kontrowersyjną strukturę?
Pamiętaj, że uczestniczenie w piramidzie godzi w polskie przepisy i prawo. Dokonujesz w ten sposób przestępstwa oszustwa (art. 286 Kodeksu karnego), odbywającego się w zorganizowany sposób. Jeśli więc masz realne przesłanki co do jej zaistnienia – poinformuj organy ścigania (policję i/lub prokuraturę). Organy te osądzą, czy doszło do przestępstwa, karanego pozbawieniem wolności od 6 miesięcy do 8 lat.
Dodatkowo, zarówno założyciel, jak i jej członkowie, mogą usłyszeć zarzuty:
- Nieumieszczania dokumentacji i informacji, istotnych dla nabywającego – art. 311 Kodeksu karnego.
- Nielegalnego zarządzania aktywami
Wraz z karą pozbawienia wolności sąd może orzec karę grzywny (do nawet 5 milionów złotych). Dodatkowo na podstawie art. 171 ust. 1 Ustawy może być nałożona kara pozbawienia wolności do lat 5 oraz kara w postaci grzywny – dotyczy to wszystkich, którzy prowadzą działalność pozabankową, polegającą na udzielaniu pożyczek.
Bibliografia:
[1] Marcin Pachucki, Piramidy i inne oszustwa na rynku finansowym, Komisja Nadzoru Finansowego, 2012, ISSN 978-83-63380-00-7.
Brak komentarzy!